Dana 22. februara 1826. godine, rođen je jedan od najvećih boraca za prava srpskog naroda. Svetozar Miletić bio je advokat, političar i gradonačelnik Novog Sada.
Slučajnost je, razume se, da su najznamenitija srpska nacionalna institucija – Matica srpska, i najznačajnija politička ličnost srpskog naroda severno od Save i Dunava – Svetozar Miletić, ugledali sveta istog meseca i iste godine: februara 1826.
Matica je osnovana 16, a Miletić je rođen na „trapavu sredu“ 22. toga meseca. Nije, međutim, slučajnost što su se oni javili baš u istorijskoj epohi u kojoj je srpski narod u Habsburškoj monarhiji osetio nasušnu potrebu za jednom jakom kulturnom institucijom i jednim snažnim vođom oko kojih će se okupljati i koji će ga predvoditi u njegovoj borbi za prirodna i legitimna nacionalna i politička prava.
Miletićevi pogledi – nacionalni i politički – sažeti u Tucindanskom članku (Srbi su svoj račun sa Bečom završili. Oni rešenje svog statusa i garanciju svog nacionalnog položaja moraju tražiti na drugoj strani: u sporazumu sa mađarskim liberalnim političkim snagama, koje se takođe bore protiv austrijskog centralizma i germanizacije) i na Blagoveštenskom saboru, ostavili su silan utisak na srpsku javnost u Ugarskoj, ali i mnogo šire – u čitavom srpstvu.
Neumorna, smela i energična aktivnost koju će posle toga razviti na raznim poljima nacionalne i lokalne politike i kulture stvoriće od Miletića nezamenjivog narodnog vođu i tribuna, sa harizmom koju istorija neće umanjiti, već čuvati i uvećavati.
On će postati prva ličnost najvažnijeg srpskog političkog glasila – Srpskog dnevnika (do 1864) i osnivač znamenite Zastave (1866); najuticajniji član, neko vrijeme i predsjednik Srpske čitaonice u Novom Sadu, jedan od najistaknutijih osnivača Srpskog narodnog pozorišta (1861), inicijator reformi u Matici srpskoj, sijač novog liberalnog duha u Novosadskoj gimnaziji, predvodnik i prva ličnost Ujedinjene omladine srpske u njenoj borbi za kulturno i političko jedinstvo srpskog naroda (1866-1872), osnivač, pisac programa i autoritativni vođ Srpske narodne slobodoumne stranke (1869), u nekoliko mandata poslanik u Ugarskom parlamentu i na srpskim narodno-crkvenim saborima.
Popularnost i omiljenost u narodu dovele ga je dva puta na položaj gradonačelnika Novog Sada (1861-62. i 1867-68) sa kojeg su ga rušile državne vlasti – prvi put austrijske, drugi ugarske.
Dosledno razvija i razrađuje ranije formulisane glavne ideje svoje političke filozofije. Ali, niti je Narodna stranka više bila ona ista koja je 1869. usvojila Bečkerečki program, niti su Miletićeve ideje nailazile na onako oduševljen odjek u srpstvu kao deceniju ili deceniju i po ranije. U takvim uslovima, skrhan bolešću, Miletić je definitivno sišao sa političke scene 1882. Njegova stranka će se konačno raspasti 1884. a on će star i nemoćan poživjeti u kući sina Slavka u Vršcu do 4. februara 1901. Politička misao koja je iza njega ostala nosila je, međutim, trajne istorijske vrijednosti koje nisu ni danas izgubile aktuelnost.
Akademik Čedomir Popov